πυρκαγιά

Παλιά γραφή πυρκαϊά. Φαινόμενο καύσης περισσότερο ή λιγότερο εκτεταμένο, το οποίο προκαλεί ζημιές σε κτίρια, αποθήκες υλικών, δάση, μεταφορικά μέσα. Σε όλες τις περιπτώσεις, η καύσιμη ύλη που τροφοδοτεί την π. είναι το οξυγόνο της ατμόσφαιρας. Η π. μπορεί να προκληθεί από αμέλεια ή απροσεξία –γύρω στο 50% των περιπτώσεων–, από βλάβες των εγκαταστάσεων, από δόλο, από τυχαία αίτια (όπως ο κεραυνός) και από αυτανάφλεξη, δηλαδή από το φαινόμενο οξείδωσης που μπορεί να εκδηλωθεί για παράδειγμα σε σωρούς χόρτων, σε αποθήκες ελαιούχων ουσιών και στους γαιάνθρακες. Πυρκαγιές που προκάλεσαν καταστροφές σε μεγάλους οικισμούς σημειώθηκαν συχνά τις τελευταίες δύο χιλιετίες εξαιτίας της μεγάλης χρήσης του ξύλου στην κατασκευή κατοικιών, της πυκνότητας των οικισμών και της ανεπάρκειας των μέσων για την καταπολέμηση της φωτιάς. Από τις πολλές π., στην αρχαία Ρώμη έμειναν στην ιστορία οι δύο μεγάλες, του 64 και του 192, που έγιναν την εποχή των αυτοκρατόρων Νέρωνα και Κομμόδου. Η Βενετία καταστράφηκε στο μεγαλύτερο μέρος της το 1106, το Λονδίνο, που είχε ήδη υποστεί μεγάλες καταστροφές από π. το 798 και το 982, υπέστη νέα, μεγαλύτερη, το 1662, που έμεινε στην ιστορία με το όνομα great fire (μεγάλη π.). Πασίγνωστη είναι η π. που έβαλαν οι Ρώσοι στη Μόσχα το 1812 για να εμποδίσουν τον στρατό του Ναπολέοντα να εγκατασταθεί εκεί· το 1871 μια π. προκάλεσε τέτοιες καταστροφές στο Σικάγο, τόσο που χρειάστηκαν σχεδόν τέσσερα χρόνια για να ανοικοδομηθεί η πόλη· το 1906 ο Άγιος Φραγκίσκος καταστράφηκε από π. την οποία προκάλεσε τρομερός σεισμός που συγκλόνισε την πόλη. Αναφέρονται συνήθως μόνο οι πλέον γνωστές π., αλλά ο κατάλογος ανάλογων καταστροφών είναι πλουσιότατος σε ονόματα πόλεων και χρονολογίες: π.χ. τον 18o αι., σε διάστημα μικρότερο από σαράντα χρόνια, η Κωνσταντινούπολη έζησε τέσσερις σοβαρότατες π., και το Παρίσι υπέστη σοβαρές καταστροφές από π. το 1871 και το 1897. Μέσα για την κατάσβεση. Ενώ άλλοτε χρησιμοποιούσαν σχεδόν μόνο το νερό –που σε αρκετές περιπτώσεις είναι ελάχιστα αποτελεσματικό, ιδιαίτερα όταν δεν εκτοξεύεται με μεγάλη πίεση ή ψεκασμό– σήμερα χρησιμοποιούνται διάφορα συστήματα και υλικά, προσαρμοσμένα στη φύση των καιόμενων υλών. Π.χ. το νερό δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τα εύφλεκτα ρευστά, που είναι ελαφρύτερα από αυτό, ούτε στις περιπτώσεις όπου θα μπορούσαν να σημειωθούν βραχυκυκλώματα στις ηλεκτρικές εγκαταστάσεις. Στην πρώτη περίπτωση χρησιμοποιούνται φορητοί ή κεντρικοί με μόνιμη σωλήνωση πυροσβεστήρες αφρού, ενώ στη δεύτερη χρησιμοποιούνται πυροσβεστήρες με τετραχλωρίδιο του άνθρακα, που είναι μονωτικό. Όταν πρέπει να δημιουργηθεί αδρανής ατμόσφαιρα, εκτός από τους πυροσβεστήρες με το τετραχλωρίδιο, χρησιμοποιούνται και άλλοι με ανθρακικό ανυδρίτη. Στην περίπτωση δασών και μεγάλων φυτειών, παρεμποδίζεται η επέκταση της π. με το κόψιμο των γύρω δέντρων σε πλατιά ζώνη, σύμφωνα με την κατεύθυνση του αέρα που φυσά. Χαλκογραφία της εποχής που εικονίζει την πυρκαγιά του Σικάγο του 1871, που κατάστρεψε όλη την πόλη. Φωτογραφία από μεγάλη πυρκαγιά σε εργοστάσιο κοντά στο Παρίσι το 1942. Η φωτογραφία είναι παρμένη τη νύχτα. Στιγμιότυπο από μεγάλη πυρκαγιά σε δάσος της νοτιοδυτικής Γαλλίας (φωτ. ΑΠΕ). Μεγάλη πυρκαγιά σε προάστιο της Ισπανικής πρωτεύουσας μετά από έκρηξη αγωγού γκαζιού (φωτ. ΑΠΕ).

* * *

η, Ν

βλ. πυρκαϊά.